jirokichi 1La concepción del cine en Japón es muy distinta a lo que imaginamos. El katsuben es un espectáculo único, que mezcla el cine con la tradición oral y la música japonesa, que surgió en el país oriental en la época del cine mudo. Este año la gala inaugural de (S8) Mostra de Cinema Periférico trae por primera vez el katsuben a España este 4 de junio. La experta en cine y cultura japonesa Nieves Moreno –que también dará una conferencia sobre el tema el lunes 2 de junio– nos explica más sobre este fascinante arte.

jirokichi 1A concepción do cine en Xapón é moi distinta ao que imaxinamos. O katsuben é un espectáculo único, que mestura o cine coa tradición oral e a música xaponesa, que xurdiu no país oriental na época do cine mudo. Este ano a gala inaugural de (S8) Mostra de Cinema Periférico trae por primeira vez o katsuben a España este 4 de xuño. A experta en cine e cultura xaponesa Nieves Moreno -que tamén dará unha conferencia sobre o tema o luns 2 de xuño- explícanos máis sobre esta fascinante arte.

jirokichi 1The conception of cinema in Japan is very different from what we think. Katsuben is a unique show that mixes cinema with oral tradition and Japanese music. It emerged in the eastern country in the silent era. This year’s opening (S8) Mostra de Cinema Periférico brings katsuben to Spain for the first time on June 4. The expert in film and Japanese culture Nieves Moreno -who will also give a lecture on Monday, June 2- explains more about this fascinating art.
El cine japonés de los inicios nunca fue mudo, música y narración en directo fueron elementos indispensables del espectáculo visual. Desde la llegada del Cinematógrafo de los Hermanos Lumière a Japón en 1897, las imágenes en movimiento rápidamente se convirtieron en la principal actividad de ocio de la sociedad japonesa. Este entretenimiento, fruto de la recién adquirida modernidad, pronto se desarrolló como una floreciente industria que permitió que el mercado cinematográfico japonés se convirtiera en una de las más potentes industrias de cine del mundo. Lamentablemente, y debido a diversos factores, la producción anterior a 1925 prácticamente ha desaparecido, tan solo queda un 4% de la producción total. La labor que entidades públicas y privadas han hecho para proteger y promocionar esta parte de la historia artística de Japón es de gran valor, y gracias a ese trabajo podemos disfrutar hoy de espectáculos únicos como el del katsuben.
El período llamado de “cine mudo” en Japón fue una etapa rica en experimentación sonora. Diferentes técnicas, algunas provenientes del teatro o de la tradición oral, se aliaron con elementos narrativos novedosos que permitieron el nacimiento de los narradores del silencio, conocidos como katsuben. Su labor consistía en acompañar al espectador en la experiencia cinematográfica, remarcando los estados emocionales de los personajes, interpretando los diálogos o leyendo los intertítulos. Con el tiempo fue tal la magnitud y popularidad que adquirieron, por encima incluso de los actores, que se organizaban espectáculos de narración en los que varios katsuben rivalizaban al narrar un mismo film. Incluso se llegaron a fundar diferentes escuelas con el fin de formar a los mejores narradores fílmicos.
Las imágenes se pusieron al servicio de las palabras propiciando que la cinematografía japonesa tuviera un desarrollo único en la historia del cine universal. Años después de la aparición del sonoro los narradores siguieron ofreciendo su espectáculo, lo que demuestra que su uso no respondía únicamente a una necesidad de comprensión del público con el lenguaje fílmico. El katsuben y el acompañamiento musical, que podía ser tradicional o moderno dependiendo del film, ofrecía un extra al espectáculo visual, y el nombre de muchos de ellos han pasado a formar parte de la historia del cine japonés.
Diversas técnicas narrativas conformaron el arte de la narración convirtiendo el hecho de ir al cine en una experiencia dinámica, participativa y vibrante. Su trabajo consistía en una mezcla de talento, conocimiento e improvisación. Con el desarrollo de las técnicas cinematográficas e interpretativas los katsuben tuvieron que ir modificando un espectáculo que nunca desapareció del todo. Hoy en día son varias las instituciones, tanto públicas como privadas, las que permiten que esta particular manifestación artística permanezca.

O cine xaponés dos inicios nunca foi mudo, música e narración en directo foron elementos indispensábeis do espectáculo visual. Dende a chegada do Cinematógrafo dos Irmáns Lumière a Xapón en 1897, as imaxes en movemento rapidamente convertéronse na principal actividade de ocio da sociedade xaponesa. Este entretemento, froito da recén adquirida modernidade, pronto se desenvolveu como unha florecente industria que permitiu que o mercado cinematográfico xaponés se convertese nunha das máis potentes industrias de cine do mundo. Lamentabelmente, e debido a diversos factores, a produción anterior a 1925 practicamente desapareceu, tan só queda un 4% da produción total. O labor que entidades públicas e privadas fixeron para protexeren e promoveren esta parte da historia artística de Xapón é de gran valor, e grazas a ese traballo podemos gozar hoxe de espectáculos únicos como o do katsuben.

O período chamado de «cine mudo» en Xapón foi unha etapa rica en experimentación sonora. Diferentes técnicas, algunhas procedentes do teatro ou da tradición oral, aliáronse con elementos narrativos novidosos que permitiron o nacemento dos narradores do silencio, coñecidos como katsuben. O seu labor consistía en acompañar o espectador na experiencia cinematográfica, remarcando os estados emocionais dos personaxes, interpretando os diálogos ou lendo os intertítulos. Co tempo foi tal a magnitude e popularidade que adquiriron, por enriba mesmo dos actores, que se organizaban espectáculos de narración nos cales varios katsuben rivalizaban ao narraren un mesmo filme. Mesmo se chegaron a fundar diferentes escolas co fin de formar os mellores narradores fílmicos.

As imaxes puxéronse ao servizo das palabras propiciando que a cinematografía xaponesa tivese un desenvolvemento único na historia do cine universal. Anos despois da aparición do sonoro os narradores seguiron a ofrecer o seu espectáculo, o que demostra que o seu uso non respondía unicamente a unha necesidade de comprensión do público coa linguaxe fílmica. O katsuben e o acompañamento musical, que podía ser tradicional ou moderno dependendo do filme, ofrecía un extra ao espectáculo visual, e o nome de moitos deles teñen pasado a formar parte da historia do cine xaponés.

Diversas técnicas narrativas conformaron a arte da narración convertendo o feito de ir ao cine nunha experiencia dinámica, participativa e vibrante. O seu traballo consistía nunha mestura de talento, coñecemento e improvisación. Co desenvolvemento das técnicas cinematográficas e interpretativas os katsuben tiveron que ir modificando un espectáculo que nunca desapareceu de todo. Hoxe en día son varias as institucións, tanto públicas coma privadas, as que permiten que esta particular manifestación artística permaneza.

The early Japanese cinema was never silent, live music and narration were essential to the visual show. Since the advent of Brothers Lumière’s Cinematograph to Japan in 1897, motion pictures quickly became the main leisure activity of Japanese people. This entertainment, the result of newfound modernity, soon developed into a thriving industry that made the Japanese film market become one of the most powerful film industries in the world. Unfortunately, due to several factors, film production prior to 1925 has virtually disappeared, there only remains 4% of total production. The work that public and private entities have made to protect and promote this part of the Japanese art history is of great value, and thanks to that work today we can enjoy unique shows like katsuben.

The period known as «silent film» in Japan was a rich sound experimentation stage. Different techniques, some from theater and oral tradition, joined innovative narrative elements that enabled the beginning of silent film narrators, known as katsuben. Their task was to accompany the viewer in the film experience, stressing the emotional states of the characters, playing dialogues or reading the intertitles. Over time such was the magnitude and popularity they got, even above the actors, that narrative shows were organized and several katsuben vied to narrate the same film. They even came to set up different schools in order to train the best film narrators.

Image was put at the service of word encouraging Japanese film to have a unique development in the history of world cinema. Years after the advent of sound movies narrators continued to offer their show, demonstrating they did not only meet public’s need for understanding the film language. Katsuben and musical accompaniment, which could be traditional or modern depending on the film, offered an extra visual show, and the names of many of them have become part of the history of Japanese cinema.

Various narrative techniques formed the art of narration making the fact of going to the cinema become a dynamic, exciting and participative experience. Their work was a mixture of talent, knowledge and improvisation. With the development of film and performing techniques katsuben had to modify a show that never disappeared entirely. Today, several entities, both public and private, enable this particular art to remain.