A OBRA DA PIONEIRA NARCISA HIRSCH GUIARÁ O DESEMBARCO DO CINEMA DE VANGARDA LATINOAMERICANO NO (S8) 2024

• As novas xeracións de realizadoras de cinema experimental protagonizan a nova sección do festival: Sinais Latinoamérica.
• A 15ª edición do (S8) Mostra de Cinema Periférico da Coruña dedica ademais un programa a Annalisa Quagliata, expoñente do underground mexicano máis actual.
  

O cinema experimental latinoamericano desembarca na 15ª edición do (S8) da Coruña trazando unha liña que parte da figura histórica da arxentina Narcisa Hirch e chega ás novas xeracións de realizadoras cuxas obras alimentan a nova sección “Sinais Latinoamérica”. E neste apuntamento dunha xenealoxía da vangarda latinoamericana inclúese un programa dedicado á cineasta underground mexicana Annalisa Quagliata. O (S8) Mostra Internacional de Cinema Periférico sitúa a creación latinoamericana como un dos puntos fortes da edición 2024; unha selección de cinema realizado por mulleres que levará ao público a un territorio diverso e dunha creatividade desbordante. De Narcisa Hirsch, pioneira e referente de varias xeracións, poderanse ver na Coruña obras inéditas recentemente recuperadas. O (S8), cuxa décimo quinta edición ten lugar do 31 de maio ao 9 de xuño, estrea a sección “Sinais Latinoamérica”, cun programa comisariado pola peruana Ivonne Sheene co convencemento de estar ante un territorio cunha das formulacións máis interesantes na arte e a creación cinematográfica de hoxe en día no cal as mulleres realizadoras son protagonistas absolutas.

Narcisa Hirsch (Berlín, 1928 – Bariloche, 2024), foi unha das artistas máis importantes do cinema de vangarda mundial e da arte latinoamericana, referente para as novas xeracións xunto a nomes como o de Claudio Caldini e Marie Louise Alemann. Chegou a Arxentina coa súa familia a principios dos anos trinta e os seus inicios artísticos están vinculados á pintura. Na década dos sesenta comezou a traballar no happening, e a partir de aí empezou o seu interese polo cinema. Hirsch formou parte e foi núcleo dunha comunidade de cineastas e artistas arxentinos de vangarda que reinventaron a linguaxe cinematográfica. Hirsch sinalou máis dunha vez que filmar fóra da industria e próxima á poesía era, de seu, un posicionamento suficientemente subversivo. 

Na 15ª edición do (S8), grazas ao ambicioso traballo de conservación, restauración e difusión da recentemente fundada Filmoteca Narcisa Hirsch, comandada por Tomás Rautenstrauch, neto da artista que visitará A Coruña durante o festival, poderanse ver obras inéditas que verán a luz por primeira vez nunha retrospectiva longamente desexada e traballada polo festival. A obra de Hirsch é coñecida principalmente por ser pioneira do cinema estrutural arxentino, e tamén pola súa relación coa performance, pero o seu cinema vai máis aló, movéndose tamén pola lírica e o simbolismo, por diarios íntimos e de viaxe, e por incursións no cinema etnográfico experimental.

O interese pola súa obra intensificouse nos últimos tempos grazas en boa parte á posta en marcha da filmoteca que leva o seu nome en Buenos Aires e que recuperou medio centenar de copias únicas que corrían o risco de perderse por deterioración. Así, entre outros proxectos recentes, a finais de 2023 inaugurouse unha ampla retrospectiva, a primeira, no Centro Cultural Kirchner de Buenos Aires de 2023, case ao mesmo tempo que unha exposición ao redor do seu cinema no Fisher Museum de Los Ángeles e un ciclo das súas películas organizado por Cecilia Barrionuevo na Viennale. O amplo foco que lle dedica o festival (S8) na Filmoteca de Galicia desde a primeira xornada do mesmo, o 31 de maio, é unha oportunidade única no ámbito español e europeo de descubrir todas as facetas dunha figura imprescindible. Unha retrospectiva que se tornou homenaxe tras o recente e lamentable falecemento de Hirsch o pasado 4 de maio, aos 96 anos. Tras o anuncio a pasada semana da presenza de Morgan Fisher e Margaret Honda nesta edición do (S8), o achegamento á obra de Hirsch nesta edición 2024 subliña a relevancia das figuras históricas da arte de vangarda no festival.

ANNALISA QUAGLIATA, O PULSO DO UNDERGROUND EN CIUDAD DE MÉXICO

Annalisa Quagliata (Veracruz, 1990) é un dos motores da efervescente escena de cinema underground contemporáneo de Ciudad de México e a súa presenza na 15ª edición do (S8) trae a estrea en Europa da súa longametraxe ¡Aoquic iez in Mexico! (¡Ya México no existirá más!). Ademais de creadora, Quagliata destaca no activismo cultural e no seu compromiso coa exhibición alternativa desde o espazo La Cueva e como integrante do Laboratorio Experimental de Cine (LEC), centro vital do cinema analóxico en México. Como cineasta, o seu traballo percorre tanto a historia recente de México, como as raíces ancestrais da súa cultura, desde unha perspectiva feminista, queer e anticolonialista. A condición fortemente política da súa obra mestúrase cun poderoso traballo coa materialidade do cinema –o uso de película é un acto de resistencia, di–, que se pode ver en todo o seu esplendor na longametraxe que o (S8) estrea. 

Quagliata tamén forma parte da selección de cineastas que a curadora peruana residente en Alemaña, Ivone Sheen, escolleu para a primeira edición de “Sinais Latinoamérica”. Unha nova sección no (S8) que incide no inspirador que resulta o que sucede neste territorio ao redor da arte de vangarda. E especialmente no traballo que están a desenvolver as novas xeracións de realizadoras. Xunto á mexicana, poderanse ver traballos de Maria Rojas (Colombia), Azucena Losana (México), Sofía Gallisá (Porto Rico), Cristiana Miranda (Brasil) e Andrea Novoa (Chile), precedidas pola histórica Marie Louise Alemann, compañeira de Narcisa Hirsch naqueles happenings filmados dos anos sesenta.

“Sinais Latinoamérica” interroga nun camiño de ida e volta ao cinema experimental de Latinoamérica, pensado como unha práctica de mestizaxe, na que a migración e a diáspora son temas esenciais. A comisaria Ivone Sheen mostra a súa preferencia polo formato analóxico e subliña as súas posibilidades de revelado caseiro e orgánico fronte á idea estendida de que é inaccesible. Para deseñar a sección “Sinais Latinoamérica” tomou como inspiración os textos das activistas e escritoras chicanas Gloria Anzaldúa e Cherríe Moraga no libro Esta puente, mi espalda, antoloxía publicada por primeira vez en Estados Unidos en 1981 co título This Bridge Called My Back: Writings by Radical Women of Cor.

A 15ª edición do (S8) Mostra de Cinema Periférico está organizada pola Asociación Cultural eSe8 e conta co apoio do Concello da Coruña, o Consorcio de Turismo e Congresos, a Deputación da Coruña, a Axencia Galega das Industrias Culturais da Xunta de Galicia, o Instituto de la Cinematografía y de las Artes Audiovisuales (ICAA), Acción Cultural Española (AC/E) e a Fundación Luis Seoane. Coa colaboración especial de Cervezas Alhambra.