FOCO RESTAURACIÓN: FABRICANDO CÁPSULAS DE TEMPO

Aínda que pareza que unha disciplina como a restauración e conservación de cinema bebe do pasado e da nostalxia, en realidade ten a súa vista claramente pousada no futuro. O labor de preservar ten que ver con facer perdurar, para os tempos vindeiros, todas aquelas obras ás que se outorga valor. Este ano dedicamos no (S8) un foco especial a este campo, con especial fincapé nas particularidades do cinema experimental e de vangarda. Todo un universo en si mesmo, no que non aplican as mesmas leis que no cinema máis convencional, pois entran en xogo moitos factores específicos e singulares.

Sendo o cinema unha arte tan nova (e certos avances da vangarda aínda máis) faise mesmo necesario inventar novas formas de preservar. Un dos nosos invitados pode falar ben dese tema: Bill Brand, cineasta, artista e conservador de cinema, pioneiro case involuntario na preservación do cinema en pequeno formato. Brand leva no oficio máis de 40 anos, á fronte de BB Optics, e a súa andaina empezou informalmente inchando a 16mm as películas de super 8 dalgúns amigos cineastas (algúns amigos compartidos, como é o caso de Saul Levine). A súa destreza coa copiadora óptica e a súa inventiva técnica (aínda sendo estudante Brand foi quen axudou a Paul Sharits a poder materializar as súas ideas nese sentido) empuxáronlle cara ao campo da restauración, labor na que se converteu nunha eminencia grazas ao seu profundo entendemento do cinema experimental. Algo fundamental nestas lides nas que é imprescindible coñecer as intencións, procedementos e estética dos autores. Bill Brand visitaranos para dar unha master class ao redor do seu traballo como restaurador e como cineasta, ambos os campos que se retroalimentan, que se complementará cunha sesión dedicada ás súas propias películas.

Brand comparte con Ross Lipman a súa vocación creadora, que no caso de Lipman se estendeu nos últimos anos á divulgación dos procesos creativos e de restauración das obras coas que traballa. Lipman, que restaurou tanto obras de cinema de autor independente como experimentais (no seu haber conta con directores como Shirley Clarke, John Cassavetes, Kenneth Anger, Bruce Conner e Thom Andersen), ten unha longa andaina na difusión dos seus traballos como restaurador mediante conferencias, que se irán expandindo ao audiovisual con obras como Notfilm (sobre a restauración de Filme, de Samuel Beckett) e como The Exploding Digital Inevitable, que teremos a ocasión de presenciar durante o festival. Nesta conferencia performativa, Lipman utiliza toda clase de materiais para falar sobre unha das súas recentes restauracións: Crossroads, de Bruce Conner. Un ameno, enxeñoso e esclarecedor relatorio no que pon ao descuberto como e con que se fixo a película, así como as particularidades da súa restauración nestes tempos dixitais que corren. E que culmina coa proxección da gloriosa e flamante nova copia de Crossroads.

Mark Toscano é outra das figuras que nos visitarán nesta edición. Toscano leva máis de tres lustros traballando como restaurador de cinema na Academia de Cinema americana (a mesma que organiza os Oscars), no Academy Filme Arquive, e é responsable de que hoxe podamos ver no seu esplendor as películas dalgúns dos artistas máis relevantes da vangarda americana. Pero a súa explosiva paixón restauradora (ou Preservation Insanity, título do blog desde que difunde as reviravoltas do seu traballo) conduciulle máis aló: Toscano investiga e saca do esquezo traballos esenciais nun labor de campo que non se limita ao funcionariado, un rol activo que tamén lle leva a difundir esas obras que descobre na súa faceta como programador. Neste caso Toscano tráenos unha carta branca das súas restauracións chea de nomes impoñentes e doutros novos por descubrir, ademais dunha master class na que dará claves sobre o seu traballo.

A investigadora e curadora canadense Janine Marchessault é a cuarta peza deste foco, abordando un tema crucial na preservación do cinema: que é o que se preserva, e as hexemonías que condicionaron este labor ao longo da historia (e como iso á súa vez condicionou o relato histórico do seu país), deixando no esquecemento a amplos colectivos. O seu proxecto ‘Arquive/Counter Arquive’ móvese por eses camiños, ademais de por os da preservación das obras audiovisuais dixitais, aínda unha incógnita por resolver.
Estes catros expertos confluirán o sábado 8 de xuño nunha mesa redonda na que tamén participarán dúas figuras clave no campo no ámbito nacional, Miguel Fernández Labayen (Director do Máster en Preservación de Arquivos Audiovisuais da Filmoteca Española) e Clara Sánchez-Dehesa (Coordinadora do Departamento de Arquivo da Elías Querejeta Zineskola). Un punto de encontro no cal intercambiar puntos de vista e temas urxentes deste labor de fabricación de cápsulas de tempo para os terrícolas do futuro.