Os procesos que discorren no traballo de facer un festival, e de conformar o seu espírito, quedan ás veces ocultos pois o que sae á superficie é o que finalmente se comparte co público nos días do evento. No caso da nosa relación con Narcisa Hirsch, falamos dunha figura, e dun ser humano, que leva moitos anos no noso mapa de intereses e afectos. Desde os tempos nos que apenas podiamos ouvir ecos afastados do seu cinema, até o momento no que na nosa edición dedicada a Arxentina, en 2013, convidámola a vir a Coruña. E aínda que ela ao final non estivese presente por outros compromisos, si o estivo a súa película Come Out en super 8 da man do programa de cinema arxentino ideado por Pablo Marín.
Por diversas circunstancias, puidemos visitar Buenos Aires un par de anos máis tarde, e aí revelóusenos unha Narcisa moito máis ampla, xenerosa e fascinante aínda do que pensabamos. Descubrimos que máis aló dese efervescente momento dos 60 e os 70, Narcisa seguía sendo o núcleo aglutinador da mocidade interesada no cinema experimental en Arxentina, e seguía sendo unha persoa inquieta e activa despois do seu oitenta anos. Nunha desas veladas de empanadas e cinema na súa casa, onde se vían traballos recentes, e onde tamén saían de cando en vez películas de Narcisa dun armario que era como un baúl do tesouro (hoxe a recado grazas á Filmoteca Narcisa Hirsch, comandada polo seu neto Tomás Rautenstrauch coa colaboración de Daniela Mutis), soubemos ata que punto Narcisa nunca ía envellecer, máis aló da condición do seu corpo, que parecía máis ben ser un anoxante estado transitorio.
2024 foi o ano sinalado para por fin organizar no (S8) unha longamente desexada retrospectiva do seu traballo, que de novo nos abriu novas dimensións do seu ser, que neste punto é xa unha mansión na que non paran de xurdir novas portas e pasadizos secretos a estancias fascinantes. Co traballo de restauración da súa Filmoteca, descubrimos que esa persoa resplandeciente e inquieta que inventaba happenings, facía películas estruturais e líricas, organizaba proxeccións e talleres e asistía todos os eventos con curiosidade inesgotable, tiña unha filmografía moito máis vasta do que pensabamos, que incluía unha faceta diarística cativadora. Nos breves achegamentos, da man de novo de Marín e de Lucía Salas, na presentación en 2023 do libro Unha luz revelada editado pola vida útil, descubrimos películas indelebles como Seguro que Bach pechaba a porta cando quería traballar. Na película vemos o seu aspecto, entre o doutras mulleres, e vemos tamén como se fala a si mesma nunha obra dunha intelixencia e unha sensibilidade singulares.
Narcisa Hirsch, a súa pegada no mundo, ten unha vitalidade tal que custa crer que xa non está entre nós. Este non é un obituario no que lembraremos o seu importantísima obra, porque por azares do destino, ese papel vano a adoptar as súas películas no noso festival. Simplemente é un modo de despedirnos dunha artista, e un ser humano, á que sempre tivemos e teremos presente.
